ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ ທີ່ບ້ານທ່າສະຫວ່າງ, ເມືອງໄຊທານີ ອໍານາດການປົກຄອງບ້ານ, ພ້ອມດ້ວຍ ອົງການຈັດຕັ້ງທຸກຂັ້ນພາຍໃນບ້ານ ທ່າສະຫວ່າງ ໂດຍມີ ແນວລາວ, ແນວໂຮມ, ວັດ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນຕ່າງໆ ແລະ ບັນດາອອກຕົນຍາດໂນມ ທຸກພາກສ່ວນ ທັງພາຍໃນບ້ານ ແລະ ບ້ານໄກ້ຄຽງ ໄດ້ຈັດງານບຸນ ພະເຫວດ ຂື້ນ, ເພື່ອເປັນການສຶບທອດວັດທະນະທໍາອັນດີງາມ ກໍ່ຄືຮິດຄອງປະເພນີ ທີ່ປະຕິບັດສຶບທອດກັນມາ ແລະ ພ້ອມກັນນັ້ນຍັງເປັນການສົມທົບທຶນ ບູລະນະປະຕິສັງຂອນວັດ. ສິ່ງສໍາຄັນ ເປັນການເຕົ້າໂຮມຄວາມຮັກແພງສາມັກຄີ ຂອງປະຊາຊົນພາຍໃນບ້ານ ໃນການເຕົ້າລຸມຊ່ວຍເຫລືອ ເຊີ່ງກັນ ແລະ ກັນ.

ເມື່ອກ່າວເຖິງບຸນພະເຫວດ ບາງທ້ອງຖິ່ນເອີ້ນວ່າ: ບຸນມະຫາຊາດ ເປັນປາງບຸນຫນຶ່ງທີ່ມີຄວາມຫມາຍສໍາຄັນ ໂດນເນັ້ນໃນເລື່ອງການຟັງເທດ-ຟັງທໍາ ເປັນສ່ວນໃຫຍ່, ກ່ຽວກັບມະຫາຊາດຊາດົກ ໃນການໃຫ້ສິນ-ໃຫ້ທານ. ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດບຸນພະເຫວດ ໃນເມື່ອກ່ອນ ຈັດເປັນເວລາ 3 ວັນ 3 ຄືນ, ພ້ອມທັງມີການຄົບງັນ ແລະ ການສະແດງແບບພື້ນເມືອງ ໃນແຕ່ລະທ້ອງຖີ່ນ, ການສະແດງສິລະປະວັນນະຄະດີ, ການສະແດງລໍາເລື່ອງ ແລະ ອື່ນໆ. ບຸນພະເຫວດ ຖືໄດ້ວ່າ ເປັນບຸນປາງໃຫຍ່ຂອງຊາວບ້ານ ແລະ ຫນັງສືທີ່ໃຊ້ເທດ ແມ່ນຫນັງສືພະເຫວດ ທີ່ມີສັບສໍານວນ ການເທດ ທີ່ຫນ້າສະອື້ນ-ອ່ອນຊ້ອຍ ເຂົ້າໃຈໃນເລື່ອງລາວ ຂອງພະເຫວດ.

ການເຮັດບຸນພະເຫວດ ມັກນິຍົມຈັດຕັ້ງປະຕິບັດກັນ ໃນເດືອນ 4 - ເດືອນ 6 ລາວ, ເຊີ່ງມູນເຫດການເຮັດບຸນພະເຫວດ ໃນຕໍານານ ມະໄລ ຫມື່ນ-ມະໄລແສນ ໄດ້ກ່າວວ່າ: ພະມະໄລ ເຖລະເຈົ້າ ໄດ້ຂື້ນໄປຍັງຊັ້ນດາວວະດຶງ ເພື່ອໄປໄຫວ້ພະທາດ ເກດແກ້ວ ຈຸນລະມະນີ ແລະ ກໍ່ໄດ້ພົບເຫັນ ກັບພະອະລິຍະເຈົ້າ ຫລື ພະອະລິຍະເມດໄຕ ຕ່າງຝ່າຍ ຕ່າງໄດ້ໂອລົມສົນທະນາກັນ, ໃນເລື່ອງບັນຫາຕ່າງໆ ເຊີ່ງພະມະໄລ ໄດ້ຖາມ ພະສີອະລິຍະເມດໄຕ ວ່າ: ມະນຸດໃນໂລກນີ້ ຈະເຮັດກຸສົນອັນໃດ ຈີ່ງຈະໄດ້ພົບສາດສະຫນາຂອງພະສິອະລິຍະເມດໄຕ, ສ່ວນຝ່າຍພະສິອະລິຍະ ກ່າວວ່າ: ໃຫ້ມະນຸດສາໂລກ ໄດ້ຟັງເທດ-ຟັງທໍາ ເລື່ອງພະເຫວດສັນດອນ ໃຫ້ຈົບໃນວັນຫນຶ່ງ-ວັນດຽວ ຈິ່ງຈະໄດ້ມີໂອກາດພົບກັບ ພະສິອະລິຍະເມດໄຕ. ແລະ ຫລັງຈາກນັ້ນມາ ຈິ່ງໄດ້ມີການເຮັດບຸນພະເຫວດ ແລະ ສຶບທອດປະຕິບັດກັນມາ ພ້ອມທັງຟັງເທດຟັງທໍາ ເລື່ອງພະເຫວດ ມາຈົນເຖິງເທົ່າທຸກວັນນີ້. ບຸນພະເຫວດ ໄດ້ຖືກຈັດໃຫ້ນອນຢູ່ໃນ ຮິດ 12 ງານບຸນ ທາງສາດສະຫນາ ຂອງລາວ ເຊິ່ງເປັນຮິດທີ 4 ຫລື ເອີ້ນວ່າ ບຸນເດືອນ 4 ລາວນັ້ນເອງ.

ພິທີເຮັດບຸນພະເຫວດ ຫລື ຟັງລໍາພະເຫວດ ກ່ອນມື້ຈັດງານບຸນ ບັນດາພະສົງ ແລະ ອອກຕົນຍາດໂຍມ, ເຖົ້າແກ່ສາລະວັດ ພາຍໃນບ້ານ ຈະແບ່ງຫນັງສືອອກເປັນກັນ ເພື່ອແບ່ງໃຫ້ກັບພະສົງ ທີ່ຈະມາຮ່ວມເທດ ເລື່ອງພະເຫວດ, ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍ່ໄດ້ມີການຕົບແຕ່ງປະດັບປະດາ ວັດ ແລະ ສະຖານທີ່ ຢ່າງຈົບງາມ. ພໍເຖິງມື້ ຊາວບ້ານແມ່ນໄດ້ມີພິທີແຫ່ພະເຫວດ ຫລື ແຫ່ພະເຫວດ ເຂົ້າເມືອງ ໂດຍມີການຈໍາລອງເຫດການ ໃຫ້ສົມຈິງ ກັບຕົວລະຄອນທຸກໂຕ ໃນເລື່ອງພະເຫວດສັນດອນ. ພ້ອມກັນນັ້ນ ກໍ່ຍັງມີຫລາຍໆຂັນຕອນ ທີ່ຕ້ອງໄດ້ເຮັດຢ່າງຖືກຕ້ອງ, ບໍ່ວ່າຈະເປັນ ເຄື່ອງຂອງຂອງທານ ແມ່ນຕ້ອງກະກຽມໃຫ້ຄົບຖ້ວນ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມສັກສິດ. ຫລັງຈາກນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ແຫ່ມາວັດ ທໍາພິທີທາງສາດສະຫນາ ແລະ ຄົບງັບ ຕະຫລອດຄືນ, ມີການຟັງເທດ-ຟັງທໍ ແລະ ລໍາພະເຫວດ ໂດຍຜັດປ່ຽນກັນ ຕາມກັນຕ່າງໆ.

Editor: ກຳປານາດ ລັດຖະເຮົ້າ